آشنایی با صنایع پتروشیمی و محصولات آن

صنعت پتروشیمی، (به انگلیسی: Petrochemical industry) از  ترکیب دو لغت پترول و شیمی تشکیل شده است. در این صنعت محصولات شیمیایی از مواد خام حاصل از نفت و گاز طبیعی ساخته می شوند. امروزه این فرآورده های نفتی کاربردهای بسیاری در زندگی ما انسانها دارند، از جمله مواد اولیه داروها، روغن موتور، سوخت وسایل نقلیه، تهیه بسیاری از قطعات وسایل نقلیه، سوخت موشک ها، سوخت ماهواره ها و غیره. تا پیش از قرن بیستم فرآورده های شیمیایی از طریق تغییر شکل دادن و یا تبدیل صنایع گیاهی و جانوری به دست می آمد، اما از اوایل قرن بیستم تا کنون در تهیه بسیاری از مواد مورد نیاز انسانها از نفت و گاز طبیعی به عنوان ماده اولیه محصولات مختلف استفاده می شود.

نفت خام شامل ترکیباتی چون هیدروکربن های سیر شده زنجیری، هیدروکربن های سیر نشده زنجیری اتیلن و استیلن و هیدرو کربن های حلقوی که نفتن نام دارند، است. در ذخایر زیر زمینی علاوه بر نفت خام، گازهای طبیعی نیز که بخش گازی شکل نفت خام هستند، وجود دارند. این گازها ترکیبی طبیعی از گازهای مختلف هستند. بخش عمده این ترکیب گازی، گاز متان است، که حدود ۸۵ درصد آن را تشکیل می دهد. بخش دیگر شامل پروپان، بوتان، منواکسید کربن، هیدروژن و مقداری دوده است.

تقسیم بندی صنایع پتروشیمی و محصولات هر واحد

• واحدهای بالا دستی: همان پالایشگاه ها هستند، که در آنها هیدروکربن های سیر شده و سیر نشده موجود در نفت خام یا گاز طبیعی از بقیه هیدروکربن ها جدا شده و برای واحد های بنیادی فرستاده می شود تا از آن به صورت ماده اولیه برای محصولات خود استفاده کنند.
• واحدهای بنیادی(کراکینگ، الفین آروماتیک): مواد اولیه در واحد بنیادی تبدیل به مواد پایه ای مثل متان، بنزین، گوگرد، حلقوی ها، گاز سنتز، اولفین ها، دی اولفین ها، آمونیاک و غیره می شود، که پایه و اساس محصولات دیگری را تشکیل می دهند.
• واحدهای واسطه ای(واحدهای دی کلرواتیلن، کلروروینیل جهت تولید PVC): محصولات واسطه ای در این واحد تولید می شوند و سپس برای ساخت محصولات نهایی در کارخانه ها مورد استفاده قرار می گیرند.
• واحد های نهایی(واحد تولید پی وی سی، لاستیک مصنوعی): فراورده های نهایی در این واحد تولید می شوند و وارد بازار می شوند.
• واحد های پایین دستی(واحد های تولید کننده قطعات لاستیکی): در این واحد فراورده های نهایی به محصولات مصرفی تبدیل می شوند، برای مثال اشیای پلاستیکی، الیاف مصنوعی، کودهای شیمیایی و غیره.

موارد استفاده تعدادی از محصولات پتروشیمی

محصولات خانگی

پلاستیک ها: این مواد بخش عمده ای از نیازهای عمومی و صنعتی را برطرف می سازند، برای مثال لوازم ساختمانی، کف پوش، کیسه، بسته بندی های الکتریکی و عایق بندِی، پوشاک، پرده، بطری، انواع ظروف و بسیاری موارد دیگر.

لاستیک: لاستیک به طور عمده در ساخت تایر وسایل نقلیه به کار می رود، اما در ساخت تسمه نقاله، لوله، پوشش کابل و غیره نیز به کار می رود.

مواد پاک کننده: این مواد علاوه بر اینکه جهت شست و شو به کار می روند، خاصیت میکروب کشی نیز دارند.

مواد سمی: این مواد مانند حشره کش ها، مواد منفجره، حلال ها و غیره هستند.

کشاورزی

پلاستیک ها: در ورق های پلاستیکی و لوله های آبیاری و انواع وسایل کشاورزی از پلاستیک ها استفاده می شود.

کودهای شیمیایی: ماده اصلی تشکیل دهنده این کودها «ازته و آمونئیاک» است. امروزه در همه جای جهان از این کودها استفاده می شود و این محصول نقش بسیار مهمی در ازدیاد محصولات کشاورزی دارد.

پزشکی

ماده اولیه برای تولید پنی سیلین و آسپیرین، ساخت اندام های مصنوعی و پوست از پلاستیک ها و رزین های ساخته شده ،وسایل مختلف جراحی و پزشکی مانند بطری، سرنگ و غیره چز محصولات پتروشیمی به شمار می روند.

غذایی

در تولید مواد نگهدارنده مواد غذایی، رنگ های خوراکی، شکلات ها و آب نبات ها، چیپس، غذاهای کنسروی و بسته بندی شده و بسیاری موارد دیگر از مواد پتروشیمی استفاده می شود.